Με βάση τις τελευταίες εξελίξεις, είναι σίγουρο ότι οι ΗΠΑ δείχνουν να θέλουν μια αναβάθμιση των σχέσεών τους με την Τουρκία και σίγουρα η Ε.Ε. δεν έχει πλέον στις άμεσες προτεραιτότητες της την ένταξη της Τουρκίας.
Όλα αυτά είναι σωστά. Το ερώτημα όμως εάν τα παραπάνω αποτελούν πρόσκαιρες διαφοροποιήσεις από στρατηγικές επιλογές ή σηματοδοτούν μια στρατηγική μεταστροφή.
Τα βασικά χαρακτηριστικά του τριγώνου Τουρκία-ΕΕ-ΗΠΑ βασίζονταν στα παρακάτω στοιχεία:
1. Όσο αφορά την Τουρκία:
α) Στο φόβο μιας πιθανής αποσταθεροποίηση της Τουρκίας κάτω από το φως των εξαιρετικά οξυμένων κοινωνικών αντιθέσεων σε μια χώρα με πρωτόγονους ακόμα κοινωνικούς θεσμούς,
β) Στο ειδικό οικονομικό βάρος μιας μεγάλης χώρας με σημαντικότατη πλέον βιομηχανική υποδομή με σημαντικούς αυξητικούς ρυθμούς,
γ) Στη γειτνίασή της με τις "θερμές" περιοχές του πλανήτη αυτήν την ιστορική περίοδο.
2. Όσο αφορά την Ε.Ε.:
α) Στην οικονομική χρησιμότητα της Τουρκίας σε μια Ε.Ε. με κυρίαρχο στοιχείο την οικονομική ενοποίηση χωρίς ουσιαστική πολιτική ενοποίηση
β) Στη φιλοδοξία της Γερμανίας να χρησιμοποιήσει την ένταξη της Τουρκίας ως μοχλό περαιτέρω αύξησης της σφαίρας επιρροής της
3. Όσο αφορά τις ΗΠΑ:
α) Τη σταθεροποίηση της Τουρκίας ως ένα προγεφύρωμα της Δύσης στη "θερμή γειτονιά",
β) Την διευθέτηση του -άλυτου για την ώρα- προβλήματος της ίδρυσης Κουρδικού κράτους στο Ιρακ (που θα αποσταθεροποιήσει περαιτέρω την Τουρκία).
Η Ελλάδα τι ρόλο έχει σε όλα αυτά? Η Ψωροκώσταινα απλά πίστεψε ότι με την είσοδο της Τουρκίας στην ΕΕ, όλα τα διμερή προβλήματά της θα λύνονταν αυτομάτως. Η Τουρκία θα αναγκαζόταν να αποδεχτεί το Διεθνές Δίκαιο και τα συνοριακά και μειονοτικά προβλήματα ενταγμένα στο ευρωπαϊκό πλαίσιο θα έχαναν το ειδικό βάρος που έχουν σήμερα. Όσο κι εάν η Τουρκία αποτελεί έναν ιδιαίτερα ισχυρό και πείσμονα παίκτη που διαπραγματευόταν σκληρά και το κάθε "κόμμα", δε μου φαίνεται τελείως λάθος αυτό που επεδίωκε η χώρα μας. Ναι, πιθανότατα μεγάλο μέρος των διμερών μας προβλημάτων θα λύνονταν αυτόματα κι ανέξοδα. Γιατί όχι λοιπόν?
Η γνώμη μου ήταν πάντα ότι πρακτικά ποτέ η Τουρκία ΔΕΝ θα έμπαινε στην ΕΕ. Όχι γιατί οι Ευρωπαίοι δεν θα την ήθελαν αλλά γιατί αυτό θα σήμαινε για την Τουρκία μια οικονομική καταστροφή. Η Τουρκία πίεζε για την ένταξη για να πάρει παράπλευρα οφέλη κι η ΕΕ έκανε ότι ήθελε την Τουρκία για να διατηρεί ανοικτούς τους διαύλους επικοινωνίας γνωρίζοντας ότι πρακτικά αυτό δεν θα γινόταν ποτέ. Ένα θέατρο σκιών ήταν αυτή η ιστορία όλα αυτά τα χρόνια.
Μην ξεχνιώμαστε. Η ένταξη μιας χώρας στην ΕΕ ΔΕΝ είναι είσοδος στον παράδεισο. Είναι κατάκτηση μιας ακόμα αγοράς προς εκμετάλευση από τους ισχυρούς της Κεντρικής Ευρώπης. Εκτός από τα μεγάλα κονγκλομεράτ (υπό τον έλεγχο και των στρατιωτικών) που κυριαρχούν στην οικονομική ζωή της Τουρκίας και τα οποία πιθανότατα να αποκόμιζαν οφέλη από την ένταξη, όλος ο ιστός των μικρομεσαίων μεταποιητικών της επιχειρήσεων θα καταστρεφόταν ολοκληρωτικά με την άρση των προστατευτικών μέτρων που τις στηρίζουν σήμερα. Ότι έγινε και στη χώρα μας...
Χωρίς αμφιβολία, η Τουρκία αποτελεί και σημείο συνάντησης της αδιευκρίνιστης ακόμα πορείας των σχέσεων ΗΠΑ-ΕΕ. Τα δύο αυτά ιμπεριαλιστικά κέντρα, παρόλο που επιδεικνύουν εξαιρετική σύμπνοια, εμφανίζουν κι αποκλίνουσες στρατηγικές και θεωρώ αφελές να πιστεύουμε ότι αυτές είχαν τις αιτίες τους αποκλειστικά στις εξτρεμιστικές επιλογές του Μπους. Υπάρχει πάντα μια υποβόσκουσα μάχη για τις σφαίρες πολιτικής και κοινωνικής επιρροής που εμπεριέχει συγκρουσιακές καταστάσεις ανεξάρτητα από τις υπερβολές ή όχι του εκάστοτε αμερικανού προέδρου.
Όλα τα παραπάνω δημιουργούν μια διαλκυστίνδα που τραβάει τις εξελίξεις πότε προς τη μία και πότε προς την άλλη κατεύθυνση ΧΩΡΙΣ αυτό να εμπεριέχει σημαντικές μεταβολές στην στρατηγική των εμπλεκομένων.
Ποιά είναι λοιπόν επίδραση της κρίσης σε αυτό το τρίγωνο?
1. Σίγουρα, ανέδειξε την πολιτική αδυναμία της Ε.Ε. κι έχει καταστήσει εμφανές ότι μέχρι νεωτέρας η επέκταση της Ε.Ε. θα παγώσει. Αυτό αφορά ΚΑΙ την Τουρκία χωρίς να είναι θέμα της Τουρκίας.
2. Ξεχνώντας τα ευχολόγια της Συνόδου των G20, στην πραγματικότητα κυριαρχεί η πολιτική του "ο σώζων εαυτόν σωθείτω". Οι σχέσεις ΗΠΑ-ΕΕ θα μπουν σε συνθήκες αυξανόμενης έντασης με συνέπεια οι ΗΠΑ να επιθυμούν διακαώς να δημιουργήσουν νέα προβλήματα στις ΕΕ (όπως π.χ. με την είσοδο της Τουρκίας) και να "φορτώσουν" σε αυτήν τα προβλήματα σταθεροποίησης της Τουρκίας εν αναμονή άκρως αποσταθεροποιητικών εξελίξεων (όπως π.χ. το Κουρδικό).
Τίποτα από τα παραπάνω δεν οδηγεί σε διαπιστώσεις ότι υπάρχει μια συνολική μεταστροφή των κυρίαρχων στρατηγικών. Περισσότερο οι τελευταίες εξελίξεις μου δίνουν την εντύπωση διερευνητικών κινήσεων. Η κατάσταση εγκυμονεί σημαντικές μεταβολές στρατηγικής των ισχυρών, γεγονός που θα εμπλέξει και τη χώρα μας σε περιπέτειες.
Θα πρέπει να μην βιαστούμε να βγάλουμε συμπεράσματα αλλά, σίγουρα να να έχουμε τα μάτια και τα αυτιά μας ανοικτά γιατί οι εξελίξεις θα είναι το επόμενο διάστημα ραγδαίες.
Αναρτήσεις
