Θέλω να τους καθησυχάσω. Όχι, αυτό δεν θα γίνει ποτέ. Η κρίση δεν θα μεταφερθεί από τον χρηματοπιστωτικό τομέα στην "πραγματική οικονομία". Απλά έχει γίνει το ακριβώς αντίθετο!
Τα κρισιακά φαινόμενα στην πραγματική οικονομία ήταν εμφανή και μερικές φορές έντονα, από τα τέλη της δεκαετίας του ΄80. Η φούσκα του παγκοσμιοποιημένου χρηματιστηριακού καπιταλισμού, έδωσε απλά κάποιες λύσεις στα προβλήματα που ήδη υπήρχαν.
Θα πρέπει εδώ να πω ότι ο καπιταλισμός ΔΕ μπορεί να επιβιώσει σαν ένα ομοιόμορφο κλειστό σύστημα. Σκεφτείτε μια Γερμανία, μόνη της επάνω σε έναν πλανήτη. Είτε το ονομάσουμε "υπεραξία" είτε "νόμιμο κέρδος", σε κάθε κύκλο παραγωγής-εμπορίας-κατανάλωσης, ένα κομμάτι της αξίας έχει αφαιρεθεί από την κοινωνία κι έχει αποθησαυριστεί κάπου. Εάν αυτό δε γυρίσει στην κατανάλωση, τότε απλά για τα διαθέσιμα προϊόντα θα υπάρχει ένα ολοένα αυξανόμενο έλλειμμα καταναλωτικής δύναμης που θα οδηγήσει σε μια κρίση συσσώρευσης αδιάθετων προϊόντων. Από τη στιγμή που αυτή η κρισιακή κατάσταση αρχίσει, ανατροφοδοτείται με τον ίδιο σχεδόν τρόπο. Εργοστάσια κλείνουν (μιας και τα προϊόντα μένουν αδιάθετα), κόσμος απολύεται, το εισόδημα προς κατανάλωση συρρικνώνεται περαιτέρω κ.ο.κ.
Αυτή η κρισιακή διαδικασία, εξαρτάται από δύο ακόμα παράγοντες. Το κατακτημένο επίπεδο ζωής των πολιτών και το βαθμό κορεσμού της αγοράς σε προϊόντα.
Το δεύτερο είναι σχεδόν αυτονόητο. Όσο η αγορά έχει ανάγκη νέων προϊόντων, τότε το κεφάλαιο που αποθησαυρίζεται (από την "υπεραξία" ή το "νόμιμο κέρδος") επανεπενδύεται στην κατασκευή νέων μονάδων παραγωγής κι επιστρέφει σαν λαϊκό εισόδημα προς κατανάλωση δια μέσου των οικοδόμων, των εργατών στην κατασκευή κεφαλαιουχικού εξοπλισμού κ.ο.κ.
Σκεφτείτε τη Γερμανία όταν βγήκε από τον Β'Π.Π. Όλα έπρεπε να φτιαχτούν από την αρχή.
Εδώ, έρχεται όμως κι αυτό το κεφάλαιο που αφορά τον κόσμο. Όταν το κατακτημένο επίπεδο ζωής είναι παρά πολύ χαμηλό, τότε και μόνο μια αργή βελτίωση του επιπέδου ζωής σε τμήματα -μόνο- του πληθυσμού είναι μια επαρκής διαδικασία για την αδιαμαρτύρητη ενσωμάτωση του συνόλου. Η ελπίδα ότι το αύριο θα φέρει τη βελτίωση και στον ίδιο είναι επαρκής λόγος. Σε αυτό το έδαφος ο καπιταλισμός είναι ακτύπητος! Αυτές όμως οι κρίσεις σε ώριμες και καταναλωτικά κορεσμένες κοινωνίες είναι αδιέξοδες.
Μετά την πετρελαϊκή κρίση, η "αγάπη" του καπιταλισμού για την παγκοσμιοποίηση, δεν ήταν τίποτα άλλο παρά μια "ειρηνική" επέκταση στον υπόλοιπο κόσμο, προκειμένου να βρει διεξόδους στις κρίσεις των ώριμων κοινωνιών του καπιταλιστικού κέντρου. Αυτό για κάποια χρόνια λειτούργησε ευεργετικά. Όμως κι αυτό από τις αρχές του '90 άρχισε να μην επαρκεί.
Τότε μας προέκυψε ο "αεριτζίδικος χρηματιστηριακός καπιταλισμός". Αυτός ήρθε να λύσει το πρόβλημα των κεφαλαίων που αποθησαυριζόντουσαν και ΔΕ μπορούσαν πλέον να επενδυθούν στις κορεσμένες κοινωνίες στην παραγωγή αγαθών.
Αυτή είναι η αιτία της κρίσης!
Σκεφτείτε τους καημένους πλούσιους. Έχουν μαζέψει ένα τεράστιο κεφάλαιο, το οποίο δε μπορούν πλέον να το αυγατίσουν. Σκεφτείτε επίσης τα φτωχά "χρυσόπαιδα" που μέχρι τότε έκαναν καριέρα αυγατίζοντας τα κεφάλαια των εντολέων τους και τώρα πλέον δε μπορούν.
Κι αυτές οι δύο κατηγορίες, ΔΕΝ έχουν πραγματική ανάγκη να αυγατίσουν τα λεφτά τους. Έχουν αρκετά για να ζήσουν για πολλές γενιές. Απλά το "παιχνίδι¨είναι που τους συνεπαίρνει.
Οι δρόμοι που ακολούθησαν αυτά τα κεφάλαια είναι δύο. Ένα μεγάλο μέρος από αυτά το δάνεισαν στους φτωχούς για να μπορούν αυτοί να αγοράζουν τα προϊόντα τους. Με τον τρόπο αυτό "κίνησαν" αρχικά όλο το σύστημα, αλλά μετά από λίγο, στο καταναλωτικό έλλειμμα που δημιουργούσε η κλοπή υπεραξίας προστέθηκαν οι τόκοι των καταναλωτικών δανείων. Το σύστημα "κέρδισε¨ μερικά χρόνια αλλά βουτήχτηκε εντονότερα στην κρίση.
Τα κεφάλαια που δεν οδηγήθηκαν στην κατανάλωση δια μέσου των τραπεζών άρχισαν να παίζουν ένα παιχνίδι "παραγωγής κερδών", είτε μέσω χρηματιστηρίων εμπορευμάτων, αξιών, συναλλάγματος και πετρελαίου, είτε στο κόλπο των "εξαγορών και συγχωνεύσεων".
Όλο αυτό το κύκλωμα έπαιζε και παίζει με πλασματικές αξίες, δημιουργεί πλασματικά κέρδη και ζημιές κι απλώς ικανοποιεί την ανάγκη του παιχνιδιού του "κέρδους". Δεν ικανοποιεί καμία ανθρώπινη και κοινωνική ανάγκη. Είναι μια παρασιτική δραστηριότητα που κατατρώει τις σάρκες των κοινωνιών.
Η ένταση της ανισοκατανομής στη συσσώρευση του πλούτου γιγάντωσε τη φούσκα σε τέτοιο βαθμό που κάποιοι δε μπορούσαν πλέον να διακρίνουν την πραγματική της υπόσταση. Όμως είναι νομίζω φανερό ότι η κρίση της πραγματικής οικονομίας δημιούργησε τη χρηματοπιστωτική φούσκα.
Δεν είναι η "πραγματική οικονομία" αυτή που θα πρέπει να αγωνιά για τη χρηματοπιστωτική φούσκα αλλά το ανάποδο! Ακόμα κι αν λυθούν τα προβλήματα του χρηματοπιστωτικού συστήματος αυτό ΔΕΝ θα λύσει το πρόβλημα της πραγματικής οικονομίας.
Εν κατακλείδι, επειδή ΔΕΝ πιστεύω ότι υπάρχουν "επιφανείς" αστοί πολιτικοί που θα μπορέσουν να διαμορφώσουν έναν "συμβιβασμό", το πιθανότερο είναι η κρίση να παρατείνεται διαρκώς. Αυτό θα φέρει κάποια στιγμή με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τα εκατομμύρια των αναξιοπαθούντων στους δρόμους κι οι κοινωνικές εξεγέρσεις θα γίνουν πάλι καθημερινότητα.
Σε όσους διακρίνουν στην έξαρση της ανθρώπινης δυστυχίας "ιστορικές ευκαιρίες", θα ήθελα να σημειώσω ότι δε συμφωνώ.
Παρόλο που θεωρώ ότι ο καπιταλισμός είναι ένα ιστορικά ξεπερασμένο κοινωνικοοικονομικό σύστημα, δεν σας κρύβω ότι θα με βόλευε τα μάλα ένας "ιστορικός συμβιβασμός" που θα παρέτεινε την ομαλή ζωή του για το χρονικό διάστημα της παραμονής μου στο μάταιο τούτο κόσμο... Απλά αυτό σήμερα δε φαντάζει πιθανό...
Αναρτήσεις
